Βλαισά γόνατα: Πως διορθώνονται;

H βλαισότητα του γόνατος μπορεί να οδηγήσει σε μια σειρά από προβλήματα υγείας. Σίγουρα όλοι κάποια στιγμή θα έχετε παρατηρήσει στο καθρέφτη ή θα σας έχει αναφέρει ένας/μια φίλος/η εάν έχετε ίσια πόδια ή όχι. Αν λοιπόν από όρθια θέση παρατηρείτε έσω στροφή του ενός ή και των δυο γονάτων και απομάκρυνση των έσω σφυρών (> 4-5 cm) τότε εσείς ή ο/η φίλος/η έχετε/ει βλαισά γόνατα. Και τι σημαίνει αυτό, πέρα από ότι δεν μπορείτε να πάρετε το πρώτο τίτλο στα καλλιστεία; Όταν εκτελείτε άλματα ή τρέχετε τότε τα γόνατα σας δέχονται ένα φορτίο που ισοδυναμεί με 10 φορές το βάρος του σώματος σας. Επιπλέον, η βλαισογονία, σχεδόν πάντα, συνοδεύεται από υπερπρηνισμό του άκρου πόδα και πλατυποδία, απαγωγή και έξω στροφή της κνήμης, έσω στροφή του μηριαίου, και προσαγωγή και έσω στροφή του ισχίου. Όποτε μπορείτε να φανταστείτε πόσο μειωμένη θα είναι η επίδοσή σας και τι ζημιά θα προκαλέσετε στις αρθρώσεις σας εάν δεν υπάρχει ευθυγράμμιση των σκελών και δυνατό μυϊκό σύστημα. Σε ποίους συναντάται η βλαισογονία;

Η βλαισογονία είναι πιο συνηθισμένο φαινόμενο στις γυναίκες σε σύγκριση με τους άντρες λόγω της πιο πλατιάς λεκάνης. Επίσης παρατηρείται στους υπέρβαρους ενήλικες και παιδιά όπου λόγω των παραπανίσιων κιλών, δυσκολεύονται να κλείσουν τα γόνατα. Η βλαισογονία στα παιδιά έως την ηλικία των 4 ετών θεωρείται φυσιολογική. Ωστόσο εάν τα πόδια των παιδιών δεν ισιώσουν μέχρι την ηλικία των 7 ετών τότε καλό θα ήταν να απευθυνθείτε σε ένα παιδίατρο προκειμένου να γίνουν οι ανάλογες εξετάσεις.

1.Τα βλαισά γόνατα μπορεί να είναι κληρονομικά (1).

a.Η βλαισογονία επηρεάζεται από το πλάτος της πυέλου. Η μεγάλη λεκάνη οδηγεί σε μεγάλη γωνία Q (η γωνία που σχηματίζεται από τη γραμμή που τραβιέται από την πρόσθια άνω λαγόνια άκανθα προς το κέντρο της επιγονατίδας, και από το κέντρο της επιγονατίδας στο κνημιαίο κύρτωμα). Εν συνεχεία η μεγάλη γωνία Q (>13.5 ± 4.5°) οδηγεί σε βλαισότητα και έσω στροφή του μηρού (2).

b.Η γωνία που σχηματίζει ο αυχένας με το μηριαίο οστό είναι κληρονομικό. Η συγκεκριμένη γωνία στα νεογνά είναι 140° ενώ κατά την ενηλικίωση σε φυσιολογικά άτομα γίνεται . Σε κάποιες περιπτώσεις η γωνία αυτή είναι <125° με αποτέλεσμα τη ραιβότητα του ισχίου. c.Ορισμένες γενετικές καταστάσεις μπορεί οδηγήσουν σε βλαισά και παραμορφομένα γόνατα όπως το σύνδρομο Cohen και η δυστροφία της μεταφύσεως ή η ασθένεια του Pyle.

2. Ορισμένες ιατρικές παθήσεις είναι γνωστό ότι προκαλούν βλαισά γόνατα σε μερικούς ανθρώπους καθώς επηρεάζουν το σχηματισμό των οστών (1):

a.Ραχίτιδα: Η ραχίτιδα προκαλείται από ανεπάρκεια βιταμίνης D, φωσφορικών αλάτων και ασβεστίου. Αυτή η διατροφική κατάσταση κάνει τα οστά σας απαλά και αδύναμα.

b.Οστεοαρθρίτιδα Η οστεοαρθρίτιδα είναι η πιο συχνά εμφανής αρθρίτιδα που οδηγεί σε αλλαγές στην καμπυλότητα των ποδιών σας. Αυτή η κατάσταση αναπτύσσεται όταν ο χόνδρος της επιφανείας της άρθρωσης που προστατεύει στην πραγματικότητα τον αρθρωτό σύνδεσμο φοριέται πολύ άσχημα. Αυτή η κατάσταση μπορεί να αντιμετωπιστεί με απλές λύσεις όπως ο πάγος, η φυσική θεραπεία, οι ενέσεις των αρθρώσεων και η ανάπαυση. Σε πιο σοβαρές περιπτώσεις, αυτή η κατάσταση μπορεί να διορθωθεί μόνο με χειρουργική επέμβαση αντικατάστασης της άρθρωσης.

c.Ασθένεια του Blount: Η ασθένεια Blunt είναι μια κατάσταση που προκαλεί ανώμαλη ανάπτυξη στο κάτω άκρων. Οι ακτινογραφικές απεισκοπίσεις που λαμβάνονται από γιατρό θα καθορίσουν εάν εσείς ή το παιδί σας έχετε τη νόσο του Blount. Αυτή η πάθηση συχνά αντιμετωπίζεται με φυσιοθεραπεία ή χειρουργική επέμβαση.

d.Σκορβούτο: Αυτή η κατάσταση είναι αποτέλεσμα ανεπάρκειας βιταμίνης C. Η βιταμίνη C είναι απαραίτητη για την ανάπτυξη του κολλαγόνου και του συνδετικού ιστού. Μπορείτε να θεραπεύσετε το σκορβούτο αυξάνοντας την πρόσληψη βιταμίνης C μέσω της διατροφής σας ή λαμβάνοντας συμπληρώματα.

e.Λοίμωξη ή τραυματισμός: Ορισμένες μολύνσεις και τραυματισμοί στο πόδι ή στο γόνατο μπορεί επίσης να οδηγήσουν σε βλαισά γόνατα. Μία από αυτές τις λοιμώξεις που είναι γνωστό ότι προκαλούν βλαισά γονατα είναι οστεομυελίτιδα. Αυτή η λοίμωξη μπορεί να εισέλθει στο σώμα μέσω της κυκλοφορίας του αίματος και να φτάσει σε ένα οστό. Εάν εμφανιστεί τραυματισμός και εκθέτει οστά σε μικρόβια, η οστεομυελίτιδα μπορεί να αναπτυχθεί στο οστό παρά να εισέλθει μέσω της κυκλοφορίας του αίματος. Η χειρουργική επέμβαση είναι ο πιο αποτελεσματικός τρόπος αντιμετώπισης της οστεομυελίτιδας, αφαιρώντας τις περιοχές του οστού που έχει πεθάνει. Εάν το χτύπημα γόνατος οφείλεται σε τραυματισμό τότε συνήθως το ένα πόδι θα επηρεαστεί αντί για τα δύο γόνατα που στρέφονται προς τα μέσα.

f.Η παχυσαρκία: Εάν εσείς ή το παιδί σας πάσχετε από παχύσαρκα, μπορεί να οδηγήσει σε απώλεια των συνδέσμων στο γόνατο λόγω της υπερβολικής πίεσης στα γόνατα. Αυτό προκαλεί τα γόνατα να γκρεμίσουν και μπορεί να προκαλέσουν προβλήματα στο περπάτημα που μπορεί να φαίνονται σαν χτύπημα στα γόνατα, αλλά δεν είναι.

Διάγνωση

Η διάγνωση γίνεται με εξέταση των ποδιών και λήψη μετρήσεων. Η εξέταση των ποδιών γίνεται μέσω της παρατήρησης. Εάν όταν στέκεστε όρθιοι τα έσω σφυρά αποκλίνουν >4 ίντσες τότε έχετε βλαισογονία. Ωστόσο, καλό θα είναι να απευθυνθειται σε ένα χειρούργο ορθοπεδικό ο οποίος θα σας παραπέμψει να κάνετε μια ακτινογραφία και εξετάσεις αίματος.

Οι διαδικασίες αντιμετώπισης της βλαισογονίας ανάλογα με τη σοβαρότητα του περιστατικού παρουσιάζονται παρακάτω:

1.Σε σπάνιες περιπτώσεις μπορεί να χρειαστεί χειρουργείο -οστεοτομή της κνήμης- προκειμένου να αποκατασταθεί η ευθυγράμμιση και βιομηχανική των ποδιών. Ωστόσο η συγκεκριμένη διαδικασία γίνεται εφόσον δοθεί στα γόνατα η ευκαιρία να ισιώσουν μόνα τους – μετά την ηλικία των 10 ετών για τα κορίτσια και των 12 ετών για τα αγόρια (3).

2.Μια νεότερη μέθοδος που αναπτύσσεται αυτή τη στιγμή είναι γνωστή ως μέθοδος llizarov. Κατά τη διάρκεια της οστεοτομίας, ο χειρουργός τοποθετεί επίσης έναν εξωτερικό σταθεροποιητή στον ασθενή. Αυτό επιτρέπει τη σταδιακή προσαρμογή στην ευθυγράμμιση του γόνατος κατά τη διάρκεια των 24 εβδομάδων που παρέμεινε. Ενώ η μέθοδος ήταν σε θέση να αποκαταστήσει την κανονική ευθυγράμμιση στο γόνατο, υπήρξε ένα υψηλό επίπεδο επιπλοκών στους ασθενείς (4). 3.Μια εναλλακτική μέθοδος αντιμετώπισης της βλαιγονίας είναι η τοποθέτηση νάρθηκα με στερεωτικά μέσα («σιδεράκια») Οι μηροκνημιαίοι νάρθηκες φοριούνται κατά τη διάρκεια της νύχτας και συμβάλουν στη σταδιακή μείωση της βλαισότητας και πρόληψη της οστεοαρθρίτιδας (5).

4.Η τοποθέτηση ορθωτικών αφενός μειώνουν το πόνο στη ποδοκνημική και την πλατυποδία αφετέρου βελτιώνουν τη βλαισότητα και τη βιομηχανική του γόνατος. Η επιλογή των ορθωτικών γίνεται ύσερα από πελματογράφηση. Συνήθως τοποθετούνται σφήνες στο εσωτερικό της ποδικής καμάρας. Αυτές οι σφήνες θα κυμαίνονται από 1/4 “έως 3/8” για να σας βοηθήσουν να διορθώσετε τον μηχανικό άξονά σας προς τα έξω για να σας βάλω σε ένα άγγιγμα του varus. Αν βιώνετε γόνατα που χτυπάτε εξαιτίας μιας υποκείμενης κατάστασης όπως η αρθρίτιδα, αυτές οι σφήνες μπορεί να μην βοηθήσουν (6).

5.Ένα καλά σχεδιασμένο πρόγραμμα γυμναστικής μπορεί να παρέχει αξιοσημείωτες αλλαγές σε άτομα που έχουν βλαισά γόνατα. Αναλυτικότερα, η βιβλιογραφία φανερώνει ότι η ενδυνάμωση συγκεκριμένων μυών όπως των απαγωγών και έξω στροφέων του ισχίου, καθώς και των ημιμενώδη και ημιτενοντώδη μυών, σε συνδυασμό με την διάταση του ραπτικού και του ισχνού προσαγωγού μπορούν να μειώσουν το πόνο, να επαναφέρουν την κινητικότητα και να βελτιώσουν τη βιομηχανική των κάτω άκρων. Επίσης, στο πρόγραμμα γυμναστικής θα πρέπει να ενσωματώσετε κρίνεται η ασκήσεις συντονισμού και ισορροπίας για βελτίωση της ιδιοδεκτικότητας της ποδοκνημικής. Παρακάτω παρουσιάζεται ένα πρόγραμμα γυμναστικής που μπορειτε να ακολουθήσετε:

Συμπερασματικά

Οι άνθρωποι με βλαισά γόνατα διατρέχουν υψηλό κίνδυνο για οστεοαρθρίτιδα και ρήξη προσθίου χιαστού συνδέσμου. Επίσης, η βλαισότητα του γόνατος μπορεί να οδηγήσει σε μια σειρά από προβλήματα υγείας όπως πόνο στη ποδοκνιμική άρθρωση, επιγονατιδομηριαίο πόνο γόνατο, σύνδρομο της λαγονοκνημιαίας ταινίας αλλά και “ugly squat syndrome”. Τέλος δεν θα καταφέρετε να έχετε υψηλές επιδόσεις σε ένα άθλημα που αγαπάτε το οποίο περιλαμβάνει άλμα ή τρέξιμο. Γι αυτό λοιπόν δώστε την ανάλογη σημασία, αξιολογείστε το σώμα σας και απευθυνθείτε σε έναν ειδικό να σας δώσει τις κατάλληλες συμβουλές.

1.Amar S. Ranawat, Chitranjan S. Ranawat, Mark Elkus, Vijay J. Rasquinha, Roberto Rossi, Sushrut Babhulkar, (2005). Total Knee Arthroplasty for Severe Valgus Deformity.J Bone Joint Surg Am, 87(1): 271 -284 .

2.Kathleen J. Pantano, Scott C. White, Louise A. Gilchrist, John Leddy (2005). Differences in peak knee valgus angles between individuals with high and low Q-angles during a single limb squat s Clinical Biomechanic, 20: 966–972.

3.Puddu, Giancarlo, Cipolla, Massimo, Cerullo, Guglielmo, Franco, Vittorio Giannì, Enrico (2007). Osteotomies: The Surgical Treatment of the Valgus Knee. SportsMedicine & Arthroscopy Review, 15(1):15-22.

4.Alexander V. Gubin, Dmitry Y. Borzuno,Tatiana A. Malkova (2013).The Ilizarov paradigm: thirty years with the Ilizarov method, current concerns and future research, International Orhopaedics,37(8): 1533–1539.

5.Dan K. Ramsey, and Mary E. Russell. (2009). Unloader Braces for Medial Compartment Knee Osteoarthritis, Sports Health, 1(5): 416–426. 

6.Rebecca F. Moyer Trevor B. Birmingham, Colin Dombro (2013). Combined Effects of a Valgus Knee Brace and Lateral Wedge Foot Orthotic on the External Knee Adduction Moment in Patients With Varus Gonarthrosis, Archives of Physical Medicine and Rehabilitation, 94(1):103-112

7.Mette Kreutzfeldt Zebis et al., (2012). Kettlebell swing targets semitendinosus and supine leg curl targets biceps femoris: an EMG study with rehabilitation implications, BMJ, 47:18